- Еңбекті қорғаудың жалпы талаптары
1.1.Осы Нұсқаулық практикадан өтуге жіберілген колледж студенттері үшін еңбекті қорғау талаптарын анықтайды.
1.2.Практикаға жіберілген студенттер жұмысты белгіленген құжаттар жиынтығы болған кезде ғана (практика базасынан сұраныс хаты, жолдама, келісімшарт, күнделік, практиканың жоспар-кестесі, жұмыс жоспары, жеке тапсырма) және еңбекті қорғау жөніндегі кіріспе нұсқамадан, жұмыс орнында еңбекті қорғау жөніндегі нұсқамадан өткеннен, сондай-ақ жазатайым оқиғалардан зардап шеккендерге дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету тәсілдерін қайталағаннан кейін ғана (практика кезеңінде жарақат алу жағдайына кез болып қалса) орындауға жіберіледі.
1.3. Практикаға келген студенттердің әрбір нұсқауы оның игерілуін міндетті тексерумен аяқталуы керек. Алғашқы нұсқаманы практика жетекшілері, кейінгілерін — өту орны бойынша практика жетекшілері жүргізеді.
1.4. Нұсқамалардың барлық түрлерін өткізу нұсқаманы алған және өткізген адамның міндетті қолдарымен нұсқаманы тіркеу журналдарында тіркелуі тиіс.
1.5. Тәжірибеге шыққан әрбір студент білуі тиіс:
- медициналық қобдишаның сақтау орнын білу;
- өндірістік жарақаттар кезінде алғашқы көмек көрсете білу;
- өрт шыққан кезде және басқа да төтенше жағдайларда дұрыс әрекет ете білу;
- эвакуация жоспарларын және эвакуациялық шығу орындарын білу.
1.6. Практикадан өтіп жүрген студент:
- сыртқы киімді, аяқ киімді, бас киімді киім ілетін орында немесе сыртқы киімді сақтауға арналған өзге де орындарда қалдырады;
- іскерлік этикеттің талаптарына сәйкес ұқыпты келбетте болады;
- жұмыс орнында тамақ ішпейді.
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар.
1.7. Студенттердің практикадан өту кезіндегі жұмысы келесі қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың болуымен қатар жүруі мүмкін:
- дербес компьютерлерде жұмыс істеу – ектеулі қозғалыс белсенділігі, монотондылық және көздің көруіне күш түсуі;
- электр жабдықтарымен жұмыс (жарықтандыру жабдықтары, тұрмыстық техника, принтер, сканер және кеңсе техникасының өзге де түрлері) – электр тізбегі кернеуінің үлкен болуы;
- ұйымнан тыс жұмыс (практика орнына барар жолда және кері қайтар жолда) – қозғалыстағы машиналармен (Автомобильдер және көліктің өзге де түрлері), жол жабынының қанағаттанарлықсыз жағдайымен (көктайғақ, жолдың кедір-бұдырлығы және т. б.)
- Сахнада, дайындық залдарында, сыныптарда, аудиторияларда, практика базасының аумағындағы басқа үй-жайларда жұмыс істеу кезінде келесі зиянды және қауіпті өндірістік факторлар әсер етуі мүмкін:
– ауаның жоғары тозаңдануы;
– жоғары немесе төмен ауа температурасы;
– шудың жоғары деңгейі;
– табиғи жарықтың болмауы немесе жеткіліксіз болуы;
– табиғи жарықтың болмауы немесе жетіспеушілігі;
– электро жарықтың жарығының тым жоғары болуы;
– оптикалық диапазондағы электромагниттік иондамайтын сәулеленудің жоғары деңгейі (ультракүлгін және инфрақызыл сәулелегіштер, жарықтандыру қондырғылары).
Жұмыс үй-жайларына және жұмыс орындарын жабдықтауға қойылатын талаптар.
1.8. Жеке компьютерлермен жабдықталған жұмыс орындарын орналастыруға арналған үй-жайлары күннен қорғайтын құрылғылармен (жалюздер, перделер және т.б.) жабдықталған болуы керек.
1.9. Дербес компьютерлері бар барлық үй-жайларда табиғи және жасанды жарық болуы тиіс.
1.10. Жалпы және жергілікті жарықтандыру қондырғыларында ашық шамдарды (арматурасыз) қолдануға тыйым салынады.
1.11. Ауаның тозаңдануымен күресу үшін ылғалды күнделікті тазалауды және бөлмені үнемі желдетуді жүргізу қажет.
1.12. Сахнаның (эстраданың) механикалық жабдығы жарамды күйде болуы тиіс.
1.13. Сахнаға шығар алдында дене жүктемелерімен байланысты қойылымдармен, мизансценалармен айналысатын студент жаттығу өткізуі тиіс.
1.14. Сахнаға (спектакль, концерт немесе репетиция) шықпас бұрын студент өзінің костюмін, аяқ киімін қарап, олардың дұрыс екеніне көз жеткізуі керек.
1.15. Реквизиттерді қолданған кезде жарақат алу мүмкіндігін болдырмауды көздеу керек.
Практикадан өтіп жатқан студенттердің жауапкершілігі.
1.16. Практикадан өтетін студенттер қолданыстағы заңнамаға сәйкес Нұсқаулық талаптарының сақталуы, өндірістік жарақаттану және өздері орындайтын жұмысқа байланысты өз кінәсінен болған авариялар үшін жауапты болады.
- Жұмыс басталар алдындағы еңбекті қорғау талаптары
2.1. Құлау мен жарақаттану жағдайларын болдырмау үшін алдын ала жұмысқа келу, бұл ретте:
- баспалдақпен жүгіру арқылы көтерілмеңіз және төмен түспеңіз;
- қоршаулар мен кездейсоқ заттарға отырмаңыз немесе сүйенбеңіз;
- қауіпсіздік белгілеріне, сигналдарға назар аударыңыз және олардың талаптарын орындаңыз;
- алкогольдік немесе есірткілік масаң күйде жұмысқа кірісуге тыйым салынады.
2.2. Сахнаға шығу үшін іс-шараға қатысушылар алдын ала театрға, концерт залына келіп, іс-шараның немесе репетицияның алдында мақсатты нұсқама алуға асығуды болдырмауы тиіс.
2.3. Жұмыс орны мен жабдықты тексеріңіз. Жұмыс орнының жұмысқа қажетті жабдықтармен, мүкәммалмен, құрылғылармен және аспаптармен жабдықталуын тексеру керек. Барлық артық заттар алынып тасталуы керек.
2.4. Жұмыс орнының жарықтандыру деңгейін реттеу. Орындықтың (креслоның) биіктігін реттеп қою. Жабдықтың жарамдылығын тексеріңіз.
2.5. Байқалған кемшіліктер мен ақаулар туралы практика жетекшісіне дереу хабарлап, ақаулар жойылғанға дейін және жетекші жұмысқа кірісуге рұқсат етпейі жұмысты бастамаңыз.
- Жұмыс уақытында еңбекті қорғау талаптары
Негізгі жұмыс орындарында (сахна, жаттығу залы, макияж бөлмелері…):
3.1. Студенттер репетицияларға немесе спектакльдерге (концерттерге) қатысу үшін сахнаны жұмысқа толық дайындағаннан кейін ғана сахнаға шығуы тиіс. Сахнаны дайындау келесі жұмыс түрлерін қамтиды:
- декорациялардың барлық бөліктерін монтаждау және бекіту сенімділігін тексеру;
- станоктардың ойын алаңдарының тиісті қоршауларының, баспалдақ таяныштарының бекітпелерінің болуын тексеру;
- жарық беру (свет) жолдарын дайындау;
- сахнадағы планшеттің күйін және сахнаға шығудың негізгі жолдарды тексеру.
3.2. Сахнаға шығуға рұқсатты тәжірибе базасы тарапынан жетекшіден алу керек.
3.3. Ойын станоктарына көтерілуге және төмен түсуге баспалдақтар бойынша ғана таяныштарға қолмен таяна отырып түсіп – мінуге рұқсат етіледі. Станоктар алаңшаларында ерекше сақ болуға, сүйенуге және орнатылған қоршауларға отыруға жол берілмейді.
3.4. Спектакль, концерт (дайындық) өткізу кезінде тыйым салынады:
- үзіліс немесе спектакльдің (бөлімшенің, концерттің) осы спектакль актісінде жұмыс істемейтін адамдардың іс-әрекеті кезінде сахна артында болуға;
- әртістерді ойнау және өртке қарсы шымылдықты (қызыл сызықты) түсіру орнына декорацияларды орнатуға;
- галереяларға, жел тартқыштарға, трюмге және сахнаның басқа да арнайы үй-жайларына кіруге, дайындалған декорацияларға отыруға және келесі көрсетілімдерге монтаждау үшін жасалынып қойылған ықтырмаларға сүйенуге;
- ашық люктер мен клапандардың астынан өтуге, сондай-ақ олардың қоршауына кіруге;
- сахнада ойналатындарды қоспағанда, жарықтандыру аспаптарының бекіту бөлшектеріне, арқандарға, электр жетектеріне, кабельдерге қол тигізуге;
- пиротехникалық эффектілерді және спектакльдерді (концерттерді) безендіру мақсатында ашық отты қолдануға;
- сынған жиһаз бен бутафорияны, сондай-ақ реквизит ретінде жеке басының заттарын пайдалануға.
Дербес компьютерлермен жабдықталған жұмыс орындарында:
3.5. Экран көз деңгейінен 5 градусқа төмен болуы керек және түзу жазықтықта немесе операторға еңкейіп орналасуы керек (15 градус.).
3.6. Оператордың көзінен экранға дейінгі қашықтық 60-80 см аралығында болуы керек.
3.7. Жұмыс орнына қатысты жергілікті жарық көзі көзге тікелей жарықтың түсуін болдырмайтындай етіп орналасуы тиіс және 40 х 40 см бетінде біркелкі жарықтандыруды қамтамасыз етуі, пернетақтада және пульттің басқа бөліктерінде, сондай-ақ бейнетерминал экранында қызметкердің көзіне қарай тіке жарықтың түспеуін қадағалау керек.
3.8. Сағат сайын көру және жалпы шаршауды азайту үшін үзіліс жасаңыз.
3.9. Жұмыс күні бойы жұмыс орнын таза және тәртіпте ұстау қажет. Жұмыс ауысымында дисплей экраны кем дегенде бір рет шаңнан тазартылуы керек. Шашылған материалдарды, керек-жарақтарды, өнімдерді, төгілген суды және т. б. еденнен уақтылы алып тастау талап етіледі.
3.10. Жұмыс кезінде тыйым салынады:
- Қуат қосулы кезде жүйелік блоктың (процессордың) артқы панеліне тиюге;
- Қуат қосулы кезде перифериялық құрылғылардың интерфейс кабельдерінің қосқыштарын ауыстыруға;
- құрылғылардың жоғарғы панелдерін қағаздармен және бөгде заттармен бөгеуге;
- жұмыс орнының қоқыстануына жол бермеуге;
- белсенді тапсырманы орындау кезінде қуатты өшіруге;
- жүйелік блоктың (процессордың), монитордың, пернетақтаның жұмыс бетінің, дисководтардың, принтерлердің және т. б. құрылғылардың бетіне ылғалдың түсуіне жол беруге;
- салқындатылған (қысқы уақытта көшеден әкелінген) жабдықты қосуға;
- жабдықты өз бетінше ашуға және жөндеуге.
Электр аспаптарымен және ұйымдастыру техникасымен жұмыс істеу кезінде:
3.11. Автоматты ажыратқыштар мен электр сақтандырғыштары әрдайым жұмыс істеуі керек.
3.12. Электр сымдарын, электр аспаптарын, ажыратқыштарды, штепсельдік розеткаларды, лампалық патрондар мен шырақтарды, сондай-ақ олардың көмегімен электр желісіне электр аспаптары қосылатын бауларды оқшаулау жарамды күйде болуы тиіс.
3.13. Электр құрылғыларын құрғақ жерде сақтау керек, температураның күрт ауытқуын, дірілді болдырмау керек.
3.14. Суды жылыту үшін жабық спиралі бар сертификатталған электр жабдықтарын және жанбайтын тіреулерді қолдана отырып, автоматты ажырату құрылғысын пайдалану қажет.
3.15. Тыйым салынады:
- ақаулы электр аспаптары мен электр сымдарын пайдалануға;
- қосылған жарықтандыру аппараттары мен электр шамдарын ластанудан және шаңнан тазартуға;
- электр құралдарын өз бетінше жөндеуге;
- электр сымдарын шегелерге, металл және ағаш заттарға іліп қоюға, сымды бұрағау, сым мен сымдарды су құбырлары мен жылыту батареяларына салуға, сымдарға бірдеңе ілуге, розеткадан шнурды ұстап шанышқыны тартуға;
- жеке компьютерге және жермен қосылған құрылғыларға (жылыту радиаторлары, су құбыры крандары, құбырлар және т. б.) бір мезгілде жанасуға, сондай-ақ электр құрылғыларының, аппараттар мен аспаптардың (розеткалардың, патрондардың, ауыстырып-қосқыштардың, сақтандырғыштардың)оқшауланбаған және қоршалмаған ток өткізгіш бөліктеріне электр сымдарына жанасуға;
- үй-жайларда жұмыс істеуге арналған тұрмыстық электр аспаптарын және тасымалданатын шамдарды ашық ауада қолдануға;
- қолдан жасалған электр қыздырғыш жабдықтарды және ашық спиральді электр құралдарын пайдалануға;;
- еденде жатқан тасымалданатын электр сымдарын басуға.
3.16. Электр энергиясын берудегі үзілісте және жұмыс орнынан кету кезінде жабдықты өшіріңіз.
Тәжірибе орнына және кері қайту жолында:
3.17. Жолда төтенше жағдайлардан аулақ болыңыз.
3.18. Жол қозғалысы ережелерін және көліктегі жүріс-тұрыс ережелерін сақтаңыз.
3.19. Көлікті айналып өту және жүру бөлігінің көрінуін шектейтін басқа да кедергілер кезінде сақ болу керек.
3.20. Ауа райының қолайсыз жағдайларында (көктайғақ, қар жауу, тұман) ерекше сақ болу керек.
- Авариялық жағдайларда еңбекті қорғау талаптары.
4.1. Дайындық кезінде немесе іс-шаралардың (спектакльдің, концерттің) өткізу кезінде іс-шарада қолданылатын декорациялардың сапасыз жалғануы мен бекітілуін, бутафорлық бұйымдардың орнатылуын, электр сымдарындағы ақаулықтарды анықтаған жағдайларда, міндетті түрде:
- практика базасынан жетекшіге ақаулар туралы дереу хабарлаңыз;
- егер бұл ақаулар жұмысшылардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндірсе, жаттығуды тоқтатыңыз;
- ақаулықтарды жойғанға дейін дайындыққа кіріспеңіз.
4.2. Жазатайым оқиғалар кезінде студент міндетті:
- болған оқиға туралы практика базасынан жетекшіге, колледжден практика жетекшісіне дереу хабарлауға;
- зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету бойынша шұғыл шаралар қабылдауға;
- зардап шегушіні кезекші медицина қызметкерінің кабинетіне жеткізуді ұйымдастыруға немесе бірге алып баруға;
- қажет болған жағдайда 103 телефоны бойынша жедел жәрдем бригадасын шақыруға;
- мүмкіндігінше жазатайым оқиға болған жердегі жағдайды сақтауға.
- тиісті рұқсатты алғанға дейін дайындыққа кірісуге болмайды.
4.3. Жұмысты дереу тоқтатып, дербес компьютерді, өзге де электр жабдығын өшіріп және жұмыс басшысына хабарлауыңыз керек:
- электр жабдықтары мен электр сымдарының механикалық зақымдануы мен басқа да ақаулары анықталғанда;
- жабдықтың жұмысы кезінде шудың жоғары деңгейі байқалғанда;
- жабдықтан жылудың жоғары бөлінуі байқалғанда;
- экранның жыпылықтауы тоқтамағанда;
- экранда мәтіннің жарылуы байқалғанда;
- күйік пен түтіннің иісі сезілгенде;
- электр энергиясын беру тоқтатылғанда.
4.4. Ақаулықтарды толық жойғанға дейін жұмысқа кіріспеңіз.
4.5. Өрт болған жағдайда қызметкерлер, оның ішінде практикадан өтетін студенттер:
- жұмысты дереу тоқтатып, электр құрылғыларын өшіріп, терезелер мен есіктерді жабуы керек;
- жаттығуды дереу тоқтату керек;
- практика базасынан тағайындалған жетекшіге хабарлау керек;
- 101 телефоны бойынша өрт күзетін шақыру керек;
- эвакуациялау жоспарына сәйкес қолда бар жеке қорғаныс құралдарын (суға малынған орамал, шарф және т.б.) қолдана отырып, үй-жайдан шығуы керек;
4.6.Үй – жайда газдың иісі анықталған кезде:
- үй-жайдағы жұмыскерлерді ашық отты пайдалануға, темекі шегуге, электр жарығы мен электр жабдықтарын қосуға және сөндіруге жол берілмейтіндігі туралы ескертуге;
- терезелерді (желкөздерді, фрамугаларды) ашу және бөлмені желдету;
- бұл туралы ұйым әкімшілігіне хабарлау, ал қажет болған жағдайда — авариялық газ қызметінің қызметкерлерін шақыру.
4.7. Жарақат алған кезде, ең алдымен, жәбірленушіні жарақат факторынан босатыңыз, дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсетіңіз, практика базасынан басшыны хабардар етіп, жедел жәрдем шақырып, мүмкіндігінше жазатайым оқиғаның себептерін тергеу басталғанға дейін жағдайды өзгеріссіз сақтауға тырысыңыз.
- Жұмыс аяқталғаннан кейінгі еңбекті қорғау талаптары
5.1. Жұмыс орнын ретке келтіріңіз. Қоқыс пен қалдықтарды жинау үшін щеткаларды, қалақтарды және басқа да құрылғыларды пайдалану қажет.
5.2. Жабдықты өшіріңіз және тоқтан ажыратыңыз.
5.3.Қолыңызды сабынмен мұқият жуыңыз.
5.4. Киімді пайдаланғаннан кейін жууға және ыстық үтікпен үтіктеуге болады.
5.5. Киімді (костюмді) қабылдау кезінде әртістің қалтасын тексеріп, олардан бөгде заттарды алып тастау қажет.
5.5. Ластануына қарай костюмдер жууға немесе химиялық тазалауға берілуі тиіс.
Ғимараттан шыққан кезде студент:
- қозғалыстағы көліктің жоқтығына көз жеткізуі керек;
- тротуарлар мен жаяу жүргіншілер жолымен жүруі керек.